در سال‌های گذشته برخی خدمات الکترونیکی به‌صورت پایلوت در قم اجرا و این کلان‌شهر جایگاه مطلوبی در زمینه خدمات الکترونیک دارد و آرام به سمت یک شهر هوشمند گام برمی‌دارد.
با رشد و توسعه علم ارتباطات و فناوری‌ها و از سویی پیشرفت علم، انتظار می‌رود که زندگی شهرنشینی نیز به سمت هوشمندسازی پیش رود. چراکه امروزه به لطف اینترنت پیشرفت‌های بسیاری در عرصه‌های مختلف و به‌خصوص مدیریت شهری صورت گرفته اما آیا واقعاً شهرهای هوشمند را می‌توان راه‌حلی پایدار برای حل مشکلات شهری دانست؟
شاید برای ما سؤال باشد که ویژگی شهر هوشمند چیست؛ شهر هوشمند در واقع شهری بوده که از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت خدمات دولتی و ارتقای رفاه و خدمات افراد جامعه استفاده می‌کند. شهری که فضای آن کاملاً نوآورانه و با بهره‌گیری از ارتباطات و بهره‌گیری از «آی تی» کیفیت و خدمات شهری آن نیز افزایش یابد و از این روش فضایی هم برای بهبود کسب‌وکارها ایجاد می‌شود.
می‌بایست در یک شهر هوشمند، زیرساختی قوی و بر پایه فناوری ایجاد شود که امکان ایجاد ابتکارات محیطی را فراهم سازد که در این شهر حمل‌ونقل عمومی مؤثر و کارآمد است. و برنامه‌های شهری به‌صورت مطمئن و پیشرو انجام‌می‌شود. با توجه به وجود معضلات زیست‌محیطی و آلودگی و آلاینده‌هایی که شهرها و کلان‌شهرهای ما با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، شهرهای هوشمند دوستدار محیط‌زیست بوده و برای حفظ آن و مدیریت منابع انرژی تلاش می‌کنند. افزایش میزان فضای سبز، جلوگیری از جنگل‌زدایی و مقابله با آلودگی‌هوا ازجمله اقداماتی است که در زمینه ایجاد محیط هوشمند انجام‌می‌شود.
اما آنچه که در شهرهای هوشمند بیشتر از هر امری مورد تأکید و توجه قرار می‌گیرد این بوده که به هر میزان دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی در این شهرها به سمت هوشمندسازی گام بردارند، به همان میزان نیز حاکمیت آن به سمت شفاف‌سازی بیشتری سمت و سوء خواهد یافت و در زمینه انرژی نیز به مدیریت بهینه‌ای دست می‌باید.
قدم به سمت هوشمندسازی همیشه مورد تأکید دولت‌ها بوده و در این زمینه اقداماتی هم صورت گرفته است، اما بهره‌گیری از یک پنجره واحد برای ارائه خدمات دولتی مورد تأکید دولت سیزدهم قرار گرفته است. و مجموعه مدیریتی شهر قم در زمینه ارائه خدمات الکترونیکی و سامانه ویژه عملکرد خوبی داشته‌است، اما طبق گفته دست‌اندرکاران فناوری اطلاعات شهرداری، وقتی دستگاه‌های خدماتی مانند آب، برق و گاز نیز سامانه جداگانه دارند و خدمات یکپارچه‌ای وجود ندارد مشکلاتی ایجاد می‌شود.
یکی از مأموریت‌های مهم در دولت سیزدهم حکمرانی الکترونیک است که متأسفانه با تعدد نهادهای تصمیم‌گیر در اجرای آن، تشخیص دستگاه‌های ذی‌ربط و مرتبط با این امر را مشکل ساخته‌است.
خدمات شهرداری کاملاً الکترونیکی است
رئیس سازمان فناوری و اطلاعات شهرداری قم در گفت‌وگویی می‌گوید: گام نخست برای رسیدن به یک شهر هوشمند این است که ما تمام خدمات خود را الکترونیکی کنیم. به عبارتی خدماتی که حاصل از فرآیند رویدادهای داخلی شهرداری و کلیه خدمات به‌جای استفاده از سیستم‌های سنتی کاغذی باید فرآیندها در قالب سیستم تعریف شود.
علی مؤمن حجازی می‌افزاید: شهروند قمی وقتی می‌خواهد مجوز پروانه ساختمان بگیرد، سیستم سنتی و دستی دیگر وجود ندارد و مدارک ثبتی و سجلی خود را گرفته و پرونده شهرسازی الکترونیکی برای او صادر می‌شود. و حتی نقشه‌ها و اسناد مرتبط با موضوع صدور پروانه‌ها هم به‌صورت الکترونیکی صادرشده و علاوه بر همه این‌ها سیستم امضاها را الکترونیکی کرده است. شهرداری همه خدمات خود را برای شهروندان خود بر پایه سیستم‌های الکترونیکی ارائه می‌کند.
به گفته وی؛ بزرگ‌ترین مشکلی عدم حاکمیت کامل شهرداری بر حوزه‌های خدماتی شهروندان است، برخلاف برخی کشورهای دیگر، شهرداری قم تنها تملک معابر و ارائه خدمات شهری بر عهده دارد. و دستگاه‌هایی هستند که مستقلاً برای شهروندان خدماتی ارائه می‌دهند مانند اداره آب ، برق و گاز که ایده آل این است که همه می‌بایست تحت پنجره یکپارچه‌ای خدماتی را ارائه دهند.
رئیس سازمان فناوری و اطلاعات شهرداری قم در ادامه بیان می‌کند: هم‌اکنون همه زیرساخت‌ها را برای ارائه خدمات الکترونیکی برای شهروندان در اختیار داریم. ولی در موضوعاتی که مرتبط با دیگر دستگاه‌های خدماتی و اجرایی بوده با نواقصی روبه‌رو هستیم؛ به‌عنوان‌مثال قابلیت استعلام برخط و آنلاین اصالت اسناد ملک برای ما وجود ندارد. که پیگیر این امر هستیم تا با سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور این مشکل را برطرف و به نتیجه مطلوبی برسیم.
حجازی معتقد است؛ برای همه خدمات زیرساخت وجود دارد و خدمات شهرسازی، پسماند، خدمات شهری، ایمنی ساختمان و مواردی مانند حساب شهروندی خدماتی هستند که به‌طور الکترونیک در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.
وی در ارتباط با سامانه ارتباط مردمی ۱۳۷ شهرداری اظهار می‌کند: سامانه ۱۳۷ در اختیار همه شهروندان ما قرار دارد و با هدف طرح انتقادات و پیشنهادات در زمینه خدمات شهرداری پایه‌ریزی شده. و زیر نظر روابط عمومی شهرداری فعالیت دارد این سامانه از طرق مختلف ارتباطی ازجمله تلفن و تارنما انتقادات و پیشنهادها شهروندان را دریافت و پیگیری و بعد دسته‌بندی و به صاحبان امر ارسال می‌نماید در پایان تا حصول نتیجه پیگیری می‌نماید.
